طرح کسب و کار

زهره کامران آزاد

دبیر کانون کارآفرینی فارس

رئیس کارگروه تخصصی بانوان کارآفرین

طرح کسب و کار: در دنیای کسب و کارامروز، که کسب و کارها در آن با تغییرات و نوآوری­های بسیاری مواجه هستند، داشتن برنامه ریزی برای پیشبرد و ادامه کسب و کارها بسیار حائز اهمیت است. یکی از اساسی­ترین ابزارهای برنامه ریزی، طرح کسب و کار می­باشد. طرح کسب و کار سندی مکتوب است که جزییات کسب و کارپیشنهادی را مشخص می­کند. این سند باید ضمن تشریح موقعیت کنونی، نیازها، انتظارات، و نتایج پیش بینی شده را شرح دهد و کلیه جوانب آن را ارزیابی کند. برنامه کسب و کار نقشه موفقیت کارآفرین است.

اهمیت طرح کسب و کار: یک طرح کسب و کار علاوه بر آن که به منظور جذب سرمایه، شرکای جدید و نیز جلب اعتماد بانک­ها و موسسات اعتباردهنده به کار می­رود، به عنوان ابزاری برای مدیریت بهتر کسب و کارهای موجود و یا جدید از طریق توجه به الویت­ها، نظارت و ارزیابی پیشرفت کار و کمک برای دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده نیز به کار می­رود. چنین طرحی کارآفرینان را قادر می­سازد تا در مراحل مختلف توسعه، کسب و کار را هدایت نموده و آمادگی های لازم را برای گذار از این مراحل کسب نمایند.

به طور کلی طرح کسب و کار می­تواند:

-کارآفرین را در اداره کسب و کار راهنمایی کند.     – از بروز اشتباهات زیان بار جلوگیری کند.

-در پیشرفت و بهبود کار کمک نماید.                  -انجام امور را سرعت ببخشد.

-فرایندهای مختلف تولید، بازاریابی و توزیع را بهینه سازی کند و از اتلاف مواد اولیه، کار و سرمایه جلوگیری کند.                                                    -ابزار ایجاد انگیزه برای کارافرینان باشد.

-با تعیین چشم انداز و رسالت شرکتی، مدیریت را در دستیابی به اهداف بلند مدت و کوتاه مدت یاری می­دهد.

-کارافرین را مجبور می­سازد که به پروژه هدفمندانه تر و دقیق تر نگاه کند.

فواید طرح کسب و کار: از فواید طرح کسب و کار می­توان موارد زیر را نام برد

1. زمان برنامه ریزی شده، تلاش، تحقیق ، نظم و انضباط را در مسیر کسب و کار ایجاد می­نماید.
2. آنالیز مالی، اقتصادی و رقابت پذیری در طرح کسب و کار به همراه دارد.
3. ایجاد اهداف کمی و مقایسه با نتایج واقعی را به همراه دارد.
4. ابزار ارتباطی خوب برای جذب منابع مالی است.
5. یک ابزار عملیاتی راهنما برای هدایت کسب و کار است.

یک طرح کسب و کار:

1-بخش معرفی: این بخش در اصل معرفی خود نگارنده طرح و شرکتش را شامل می­شود. نام و نشانی اجزای کسب و کار. نام بنیانگذار- نام سهامداران-عنوان کسب و کار-میزان نیازهای مالی-معرفی محصول تولیدی و یا خدمات قابل ارائه- محل احداث کسب و کار و کروکی آن

2-خلاصه مدیریتی: این بخش به عنوان چکیده طرح کسب و کار معرفی می­شود که مهمترین بخش در طرح تجاری است که پس از پایان نگارش دیگر بخش ها نوشته می­شود در خلاصه طرح موارد زیر بیان می­شود.

دلایل موفقیت طرح از نگاه نگارنده- میزان سرمایه مورد نیاز و سود تخمینی- شرح رسالت شرکت- تاریخ شروع فعالیت کسب و کار- نام و سمت بنیانگذار کسب و کار- تعداد کارمندان- شرح کارخانه یا امکانات مورد نیاز-محصول تولیدی یا خدمات قابل ارائه- ارتباطات بانکی و اطلاعات مورد نیاز در این زمینه- سرمایه گذاران فعلی-خلاصه ای از رشد کسب و کار-خلاصه ای از برنامه مدیریت

3-توصیف کسب و کار و استراتژی ها: در این قسمت نوع کسب و کار و وضعیت مالکیت آن مطرح می­شود در ضمن باید تحلیلی بر محیط و صنعتی که کسب و کار مذکور در آن قرار  دارد نیز داشت. از جمله مواردی که باید در این قسمت گنجانده شود به شرح زیر است:

شرح جزییات کسب و کار-نام شرکت- نوع شرکت- اهداف شرکت-هیات مدیره و مدیر عامل- سهامدارن و درصد سهام آنها-اطلاعات منابع مالی شرکت-محل شرکت-بسهیلات، امکانات و تجهیزات- ادرس و شماره تماس ها- مشاوران حقوقی و مالی شرکت- برنامه تولید-تحلیل صنعت- تحلیل محیط کسب و کار-

4– تشریح محصول یا خدمت: باید مشخص کرد خروجی کسب و کارکه همان محصول است چه ویژگی­هایی دارد، مزایای رقابتی آن نسبت به محصول دیگر چیست؟ از نوع تولید است یا خدمات؟

در این قسمت موارد زیر مطرح می­شود: مشخصه فنی محصول- نیازهایی از مشتریان که توسط این محصول براورده می­شود- قیمت ارائه محصول به بازار- تکنولوژی به کار رفته در تولید محصول و خود محصول- هزینه تولید محصول-بسته بندی محصول- چه دسته از مشتریان محصول را خریداری می­کنند؟ علت خرید محصول توسط مشتریان- مشخصه و ویژگی اصلی محصول

5-تحلیل بازار و رقبا: باید مشخص کرد بازار هدف کجاست؟ کدام قسمت از بازار برای ارائه محصول و خدمات انتخاب شده است. اکثر کارافرینان با تهدید بالقوه­ی شرکت های سهامی بزرگتر روبه رو می­شوند. کارافرینان باید برای این تهدیدها آمادگی داشته باشند و بداند رقبایش چه کسانی هستند و ضعف و قوت آنها در چیست تا بتواند برنامه بازاریابی کارامدی را به کار ببندد. در این بخش سعی کنید تا به سوالات زیر پاسخ دهید:

اندازه بازار و نرخ رشد- بررسی روندهای بازار- ساختار بازار- بررسی رقبا

6– تیم مدیریت و منابع انسانی: در این قسمت به طور کلی موارد زیر باید بیان شود:

راهبرد کسب و کار- ساختار ساختمانی- نیروی انسانی و هزینه مورد نیاز- آموزش پرسنل

7-برنامه بازاریابی و فروش: موارد زیر در این بخش باید لحاظ شود:

چگونگی قیمت گذاری، توزیع، بازاریابی کالا یا خدمات- شرح بودجه و کنترل های مورد نیاز- اندازه و روند رشد بازار- درجه بلوغ بازار- عوامل فصلی موثر در بازار- عوامل فناورانه- آسیب پذیری بازار در برابر عوامل محیطی- قوانین و مقررات موثر در بازار

8- برنامه مالی: این بخش در اصل صورت حساب طرح کسب و کار است و به موارد زیر می­پردازد: هزینه های شرکت( هزینه های عمومی، استهلاک، اجاره, مالیات، هزینه های اجرایی،مواد اولیه، نیروی کار مستقیم، سربار تولید، هزینه های راه اندازی و فروش، تبلیغات، سایر هزینه ها، هزینه های اداری و ….) -ترازنامه ( بدهی های جای، بدهی های بلندمدت، حقوق صاحبان سهام، دارایی های جاری، دارایی های ثابت، سایر دارایی ها)- صورت جریان نقدی (نشان دهنده میزان جریان نقدی وارد شونده به کسب و کار از نوع درامد و … و خارج شونده از کسب و کار به شکل هزینه  و… است)- صورت سود و زیان (نشان دهنده سود حاصل از درآمد پس از کسر هزینه ها می­باشد که از درآمد حاصل از فروش پس از کسر هزینه های مختلف محاسبه می­شود تا به سود نهایی منجر شود.) –

همان طور که اشاره شد طرح کسب و کار مهمترین سند نوشته شده ای است که تمام جنبه های مختلف کسب و کار را بررسی می­کند. این سند ابزاری یکبار مصرف نیست و می­بایست با تغییر رویه در کسب و کار و یا تغییراتت محیطی موثر به روزرسانی شود. در حقیقت طرح کسب و کار نقشه راه کسب و کار است. نقشه ای که هرچه جزییات بیشتری داشته باشد کامل تر بوده و بیشتر مورد استفاده قرار می­گیرد.